Οι πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες (ΠΑΑ) είναι µία οµάδα ετερογενών γενετικών νοσηµάτων µε ενδογενή διαταραχή που συνεπάγεται απουσία, δυσρυθµία ή δυσλειτουργία µιάς ή περισσοτέρων ανοσιακών παραµέτρων µε αποτέλεσµα την µειονεκτική ή λανθασµένη ανοσιακή απόκριση. Η ανοσιακή αυτή απόκριση οδηγεί στην εκδήλωση λοιµώξεων, αλλεργιών, αυτοάνοσων και νεοπλασµατικών νοσηµάτων. Οι περισσότερες ΠΑΑ εκδηλώνονται από τη νεογνική και την πρώτη βρεφική ηλικία. Υπάρχουν όµως και ελάχιστες ΠΑΑ που εκδηλώνονται µετά την πρώτη 10ετία της ζωής ή και κατά την ενήλικο ζωή.
Οι ασθενείς µε ΠΑΑ είναι ευάλωτοι στις ιογενείς, µικροβιακές, µυκητιακές και παρασιτικές λοιµώξεις.
Ο ιός που προκαλεί τη λοίµωξη COVID-19, σύµφωνα µε τα µέχρι σήµερα δεδοµένα επιστηµονικών µελετών, έχει υψηλό βαθµό µεταδοτικότητας. Είναι λοιπόν σχεδόν βέβαιο ότι οι ασθενείς µε ΠΑΑ είναι περισσότερο ευάλωτοι στην λοίµωξη COVID- 19
Ο ιός µεταδίδεται:
- µέσω σταγονιδίων που εκπέµπονται µε την αναπνοή, τον βήχα και τον πταρµό ασθενών ή και φορέων του ιού.
- µε την χειραψία ή τον εναγκαλισµό και το φιλί από πάσχοντες ή φορείς του ιού.
- µε την επαφή επιφανειών που φέρουν τον ιό, ο οποίος ιός ανάλογα µε το υλικό της επιφάνειας διατηρεί την λοιµογόνο του δράση από ορισµένα λεπτά της ώρας έως και 9 ηµέρες.
Εξαιτίας του τρόπου μετάδοσης του ιού δεν πρέπει να αγγίζουμε το στόμα, την µύτη και τα µάτια µε τα χέρια µας, αν προηγουμένως δεν τα έχουμε απολυμάνει.
Οι ασθενείς µε ΠΑΑ οι οποίοι ανήκουν στα πολύ ευάλωτα άτοµα µε υποκείµενο νόσηµα πρέπει να λαµβάνουν προληπτικά προφυλακτικά µέτρα περισσότερα από αυτά που λαµβάνει η κοινότητα έναντι της λοίµωξης COVID-19, εξ αιτίας της αυξηµένης µεταδοτικότητας του ιού.
- Τα γενικά µέτρα που πρέπει να ακολουθούµε όλοι ως γνωστόν είναι τα εξής:
- συχνό πλύσιµο των χεριών µε νερό και σαπούνι για 20 δευτερόλεπτα,
- διατήρηση της απόστασης των 1,5-2 µέτρων από τα πρόσωπα του περιβάλλοντός µας
- αποφυγή της χειραψίας ή του εναγκαλισµού µε οποιοδήποτε άλλο άτοµο
- µη άγγιγµα των µατιών, της µύτης και του στόµατος µε τα χέρια µας αν δεν τα έχουµε προηγουµένως απολυµάνει.
Εκτός όµως από αυτά οι ασθενείς µε ΠΑΑ θα πρέπει να ακολουθούν τα παρακάτω:
- Να επικοινωνήσουν µε τον θεράποντα ανοσολόγο τους για πλήρη ενηµέρωση οι ίδιοι, εφόσον είναι έφηβοι ή µεγαλύτεροι, ή οι γονείς τους για τα παιδιά µικρότερης ηλικίας*.
- Θα πρέπει να περιορισθούν στο σπίτι µε όσο το δυνατόν λιγότερα άτοµα. Εάν είναι ενήλικες να µένουν µόνον µε ένα άτοµο ακόµη ενώ αν είναι παιδιά µόνο µε τους γονείς τους και τα αδέλφια τους.
- Η θεραπεία για την ΠΑΑ που λαµβάνει κάθε ασθενής θα πρέπει να συνεχισθεί εκτός αν ο θεράπων ανοσολόγος του συστήσει κάτι διαφορετικό*.
- Οι ασθενείς µε ΠΑΑ που υποβάλλονται σε θεραπεία υποκατάστασης µε γ- σφαιρίνη συνεχίζουν να κάνουν τις προγραµµατισµένες θεραπείες τους χωρίς να απαιτείται επί πλέον δόση/εις διότι, τα σκευάσµατα αυτά δεν περιέχουν ακόµη αντισώµατα έναντι του νέου κορωνοϊού. Τα σκευάσµατα γ-σφαιρίνης είναι απολύτως ασφαλή*.
- Οι ασθενείς µε ΠΑΑ, οι οποίοι δεν χρειάζεται να υποβάλλονται σε θεραπεία υποκατάστασης µε γ-σφαιρίνη, δεν ενδείκνυται να υποβληθούν σε θεραπεία µε γ-σφαιρίνη κατά την περίοδο της επιδηµίας, διότι τα σηµερινά σκευάσµατα γ-σφαιρίνης δεν περιέχουν αντισώµατα έναντι του νέου κορωνοϊού *.
- Θα πρέπει τα µέλη της οικογένειας ή τα µέλη που φροντίζουν το παιδί ή τον ενήλικα µε ΠΑΑ να κάνουν το εµβόλιο της γρίπης αλλά και του πνευµονιοκόκκου για να µην υπάρχει συνοσηρότητα*.
- Οι ασθενείς µε ΠΑΑ, εφόσον υπάρχει σύσταση από τον θεράποντα ανοσολόγο, θα πρέπει να κάνουν το εµβόλιο της γρίπης και του πνευµονόκοκκου, έστω και αν η αντισωµατική απόκριση δεν είναι η αναµενόµενη, για να µην υπάρχει συνοσηρότητα*.
- Το test για την COVID-19 θα πρέπει να γίνει στους ασθενείς µε ΠΑΑ και στην οικογένεια τους και όταν ακόµη δεν έχουν συµπτώµατα*.
- Εάν κάποιο άτοµο της οικογένειας του ασθενούς µε ΠΑΑ παρουσιάσει συµπτώµατα της λοίµωξης COVID-19, πρέπει να ειδοποιήσει τον προσωπικό γιατρό του ή τον ΕΟΔΥ, να αποµονωθεί για 14 ηµέρες και να γίνει άµεσα το test όχι µόνο στο ύποπτο κρούσµα και στον ασθενή µε ΠΑΑ, αλλά και σε όλα τα µέλη της οικογένειας του ασθενούς που διαµένουν µαζί. Αν το test είναι αρνητικό στον ασθενή µε ΠΑΑ θα πρέπει να επαναλαµβάνεται κάθε 2 ηµέρες µέχρι την 14η ηµέρα. Τα µέτρα πρόληψης αυξάνονται και µόνο ένα άτοµο θα πρέπει να ασχολείται µε τον ασθενή µε ΠΑΑ και µάλιστα υπό παρακολούθηση. Αν κάποιο από τα tests στον ασθενή µε ΠΑΑ είναι θετικό, τότε ειδοποιείται ο θεράπων ανοσολόγος του και ανάλογα µε την ανοσοανεπάρκεια που έχει ο ασθενής εισάγεται στο Νοσοκοµείο αποµονωµένος και αρχίζει προληπτική θεραπεία για την COVID-19 βάσει του χρησιµοποιούµενου πρωτοκόλλου*.
- Εάν ο ασθενής µε ΠΑΑ παρουσιάσει συμπτώματα λοίμωξης COVID-19 όπως ξηρό βήχα, ήπια πυρετική κίνηση, δυσκαταποσία, ανοσμία ή διαταραχή στην γεύση, ή διάρροια θα πρέπει άμεσα να επικοινωνήσει µε τον θεράποντα ανοσολόγο του και να μεταφερθεί στο Νοσοκομείο απομονωμένος για περαιτέρω αντιμετώπιση. Εάν ανήκει στην ομάδα που υποβάλλεται σε θεραπεία υποκατάστασης µε γ-σφαιρίνη θα πρέπει να του χορηγηθεί επιπλέον γ-σφαιρίνη για αποφυγή συνλοιµώξεων και φυσικά οι θεράποντες ιατροί του Νοσοκομείου να έχουν συνεχή επικοινωνία µε τον ανοσολόγο του ασθενούς µε ΠΑΑ*.
Γενικότερα μέτρα για τους ασθενείς µε ΠΑΑ
- Ο ασθενής µε ΠΑΑ εφ όσον εργάζεται θα πρέπει να εργασθεί αν είναι δυνατόν από το σπίτι. Οι γονείς του παιδιού µε ΠΑΑ θα πρέπει να ζητήσουν, εφ όσον εργάζονται, να εργασθούν από το σπίτι. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό και ο ένας από τους δύο εργάζεται εκτός σπιτιού και έρχεται σε επαφή µε κόσµο, τότε ο γονιός αυτός θα πρέπει αν είναι δυνατόν να µην µένει στο ίδιο σπίτι µε το παιδί µε ΠΑΑ. Εάν ούτε αυτό δεν είναι δυνατόν, τότε όταν ο γονιός αυτός έρχεται στο σπίτι θα πρέπει*:
- Να καθαρίζει τα παπούτσια του µε διάλυµα χλωρίνης-νερού 1/10 και να µείνουν τα παπούτσια εκτός της οικίας.
- Να αλλάζει αµέσως όλα του τα ρούχα και να φοράει καθαρά ρούχα, να πλένει δε τα ρούχα σε υψηλές θερµοκρασίες και να τα σιδερώνει.
- Να πλένει τα χέρια του µε νερό και σαπούνι για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα.
- Ο ενήλικας ασθενής µε ΠΑΑ θα πρέπει να φοράει μάσκα όταν υπάρχει και άλλο άτομο στο σπίτι και να διατηρεί την απόσταση των 1,5-2 μέτρων από το άτομο που ζει στο σπίτι. Ο γονιός που θα πλησιάσει το παιδί µε ΠΑΑ, να φοράει μάσκα προσώπου, για την οποία θα έχει εκπαιδευτεί τόσο για να την φοράει αλλά και για να την βγάζει χωρίς να αγγίζει την εξωτερική επιφάνεια. Την μάσκα θα την αλλάζει κάθε τρείς ώρες*.
- Το πάτωµα της οικίας καθώς και οι επιφάνειες να καθαρίζονται µε διάλυµα χλωρίνης-νερού σε αναλογία 1/10 ή µε οινόπνευµα >85%*.
- Εάν το παιδί µε ΠΑΑ είναι µικρότερο των 7-8 ετών και κάθεται στο πάτωµα που υπάρχει χαλί, τότε εκτός από το σκούπισµα του χαλιού και το πλύσιµό του, καλύπτουµε την επιφάνεια του χαλιού µε κάποιο παλιό ύφασµα για να µπορούµε να το αλλάζουµε και να το πλένουµε καθηµερινά σε θερµοκρασία 60ο-90ο**.
- Τα άτομα της οικογένειας που περιποιούνται το παιδί µε ΠΑΑ θα πρέπει να φορούν μάσκα διότι το παιδί δεν μπορεί να φορέσει µε ασφάλεια την μάσκα**.
- Όλα τα φρούτα θα πρέπει να πλένονται µε ζεστό νερό και σαπούνι. Να καταναλώνονται µόνο βρασµένα λαχανικά *.
- Να πλένονται µε νερό και σαπούνι τα προϊόντα από το super market. Εάν υπάρχουν προϊόντα που, εκτός από την εξωτερική συσκευασία, έχουν και άλλη συσκευασία, τότε η εξωτερική συσκευασία θα πρέπει να απορρίπτεται και να διατηρείται η εσωτερική µόνο συσκευασία*.
- Όλα τα παιχνίδια του παιδιού µε ΠΑΑ πλένονται µε ζεστό νερό και σαπούνι, πολλές φορές την ηµέρα, ενώ τα λούτρινα παιχνίδια θα πλένονται στο πλυντήριο ρούχων, διότι το µικρό παιδί θα τα βάλει στο στόµα του**.
*Ισχύει για παιδιά και ενήλικες µε ΠΑΑ
** Ισχύει µόνο για παιδιά µε ΠΑΑ
Το κείμενο των μέτρων προφύλαξης επιμελήθηκαν οι κ.κ. Μαρία Χατζηστυλιανού, Ομότιμη Καθηγήτρια Παιδιατρικής–Ανοσολογίας ΑΠΘ και Παναγιώτα Μπούρα, Ομότιμη Καθηγήτρια Παθολογίας-Κλινικής Ανοσολογίας ΑΠΘ.
Πληροφορίες: Γρ. Προσωπικού, Τηλ. 2132028525
